Het verschil tussen mens en dier

Er is een verhaal waarin een leerling aan zijn meester vraagt: “Meester wat is het verschil tussen mens en dier? En de meester legt het uit aan de hand van het volgende verhaal:

“Als we een rat in een labyrint met vier tunnels plaatsen en in de vierde tunnel een stukje kaas leggen, dan zal de rat naar verloop van tijd elke keer de vierde tunnel in lopen om bij het stukje kaas te komen. Een mens kan hetzelfde leren. Je wilt een stukje kaas dus ga je naar de vierde tunnel.

Maar als de voorzienigheid besluit om het stukje kaas te verplaatsen naar de tweede tunnel, dan loopt de rat weer naar de vierde tunnel en ontdekt dat daar geen kaas meer is. Een rat loopt terug en probeert de vierde tunnel nogmaals en nogmaals. Na een paar keer proberen stopt hij en gaat ergens anders zoeken. En hier start het verschil met mensen.  Mensen blijven de vierde tunnel inlopen, want ze zijn overtuigd dat dit de enige weg is. Ratten kennen geen overtuiging, alleen interesse voor een stuk kaas. Mensen bijten zich vast in hun overtuiging en zullen deze tot het einde toe vasthouden. Zelfs al vinden ze nooit meer een stuk kaas.”

Ik ken dit zelf ook zo goed. Ik noem ze mijn belemmerende overtuigingen. Ik mag geen conflict veroorzaken, ik mag niet boos worden, ik mag niet onaardig zijn. Overtuigingen die me de meer kwaad dan goed doen en me vaker niet dan wel bij mijn stukje kaas brengen. En hoe lastig het is om deze belemmerende overtuigingen die ik heb los te laten en alleen de interesse in mijn doel te laten bestaan.

Leven zonder deze overtuigingen geeft vrijheid, maar maakt het ook lastig want het vraagt om iedere dag op nieuw te zoeken naar de plek waar de kaas is verstopt. Je automatische patronen zijn niets meer waard. Gemak wordt vervangen door inspanning en plotseling weet je niet meer wie je bent, omdat de overtuiging waarmee je je identificeert wegvalt.

Dit verhaal zegt voor mij ook alles over leren. Veel vormen van leren gaan over het vinden van het stukje kaas. Als tunnel vier niet meer werkt dan kunnen we mensen leren om naar de tweede tunnel te gaan. Echter, hiermee vervangen we de ene belemmerende overtuiging met de andere. En wie biedt de zekerheid dat de kaas inmiddels niet weer verplaatst is. Voor mij gaat leren dan ook over het bewust worden van je overtuigingen, deze los laten en elke keer je te laten leiden door de behoefte om jouw kaas te vinden in plaats van steeds terug te keren naar de plek waar je ooit kaas vond. Ik moet plotseling denken aan het boek van Joep Schrijvers;”Hoe word ik een rat?” Zou hij soms dit bedoeld hebben?

De Meesterschilder

Op het afscheid van Harry Starren in de Nieuwe Liefde, vertelde ik het volgende verhaal. Een metafoor passend bij het vertrek van onze markante directeur. "Tabee Meesterschilder..."

Er was eens een meesterschilder, een man die zulke prachtige schilderijen maakte, dat mensen van heinde en ver kwamen om zijn kunstwerken te bewonderen. Met simpele penseelstreken wist hij zo krachtige beelden neer te zetten, dat mensen met ingehouden adem naar zijn schilderijen keken.

En terwijl ze daar zo stonden te kijken, leek het wel alsof ze de vogels in de boom op zijn schilderij konden horen zingen. Leek de waterval met kracht langs het doek te vallen en geurde de jasmijnbloesem hen al van verre tegemoet. Met zijn schilderijen deed hij de mensen verlangen naar de landschappen die hij schilderde.

Ook de keizer hoorde van deze schilder en vond dat deze maar moest komen naar het hof. Zo'n bijzonder schilder zou niet voor de gewone mensen moeten werken, maar voor een keizer.

En op een dag stonden er soldaten bij het huis van de meesterschilder met de opdracht hem mee te nemen naar het hof. De meesterschilder pakte zijn weinige kleding bij elkaar, nam wat papier en schilderspullen op en volgde de soldaten naar het paleis.

De keizer schrok van de eenvoud van de schilder en besloot dat deze schilder zich niet zomaar meesterschilder zou mogen noemen. Hij beval de hofschilder aan te treden en schreef een wedstrijd uit om te bepalen of de meesterschilder wel een meesterschilder zou zijn. Beide schilders dienden een schilderij te maken en de keizer zou met zijn raad bepalen wie er gewonnen had.

Beide schilders gingen aan de slag. De hofschilder maakte een waar kleurenspel, met gouden en zilveren elementen. Het landschap spatte van het doek af en de hofschilder was erg in zijn schik met het resultaat. De meesterschilder zetten met slechts enkele penseelstreken een eenvoudig maar bijzonder treffend landschap neer met een weg die de bergen in liep.

Nadat de keizer beide schilderijen had gezien, was hij vooral verrukt door het kleurgebruik van de hofschilder. De uitbundige kleuren pasten goed bij zijn hof. De eenvoud van de meestersschilder kon hem minder bekoren. En zo won de hofschilder de wedstrijd. De keizer gaf zijn soldaten de opdracht om de meesterschilder in de boeien te slaan, maar op het moment dat hij zich naar hem omdraaide zag hij de meesterschilder met zijn spullen richting zijn schilderij lopen, de weg op stappen en langzaam verdwijnen in de richting van de bergen. Zijn laatste schilderij was zijn meesterstuk....
(vrij naar een chinees verhaal)

Waarom mijn blog over verhalen vertellen?

Al jaren vertel ik verhalen bij het kampvuur, geef ik workshops over het vertellen van verhalen en gebruik verhalen in trainingen met managers.

Begin maart vertelde ik een bijzonder verhaal bij het afscheid van onze directeur Harry Starren. Het enthousiasme en reacties die dit opleverde hebben gemaakt dat ik deze blogspot ben gestart.

Op deze blog deel ik met regelmaat inspirerende verhalen uit verschillende spirituele tradities. Ik hoop dat je ervan kunt genieten zoals ik dat doe.